เมื่อพูดถึง สี ทีไร สิ่งที่หลายๆคนนึกถึงคงไม่พ้น แท่งสีที่วางเรียงอัดแน่นในกล่อง สีสันสดใสเชิญชวนให้ใช้งาน แล้วเคยสงสัยกันไหมว่า กว่าเราจะได้สีแต่ละแท่งมาได้นั้น มีต้นกำเนิดมาอย่างไร และเกี่ยวพันกับวิทยาศาสตร์แค่ไหน วันนี้ Joan Miro Thailand ชวนทุกคนมาหาคำตอบไปพร้อมๆกันเลยค่ะ
ย้อนไปไกลถึง 15,000 ปีที่แล้วในยุคก่อนประวัติศาสตร์ ก่อนที่เราจะมีเฉดสีต่างๆ ให้เลือกสรรอย่างในปัจจุบัน โดยภาพเขียนสีแรกๆ ถูกพบอยู่ในถ้ำลาสโคช์ (Lascaux) ประเทศฝรั่งเศส โดยสีที่ถูกนำมาใช้มีอยู่ 2 ชนิด
คือ “เม็ดสี” (pigment) ซึ่งเป็นสารอนินทรีย์ และอีกชนิดที่ได้จากสารอินทรีย์คือ “สีย้อม” มีหลักฐานทางประวัติศาตร์ ว่ามนุษย์มีการนำสีมาใช้ในชีวิตประจำวันไม่ต่ำกว่า 6,000 ปี โดยอียิปต์เป็นชาติแรกๆที่เริ่มใช้สีเพื่อจารึกและบอกเล่าประวัติศาสตร์
นักวิทยาศาสตร์คนแรกที่สังเกตและศึกษาปรากฏการณ์ของสี คือ อริสโตเติล นักปราชญ์คนสำคัญที่มีอายุเมื่อ 300 ปีก่อนคริสตกาล โดยเขาค้นพบว่าสีเกิดจากการดูดกลืนและสะท้อนของแสงตามหลักวิทยาศาสตร์ ก่อนที่จะมีผู้สนใจอื่นๆ ร่วมศึกษาเรื่องสีด้วย เช่น ลีโอนาร์โด ดาวินซี ศิลปินชื่อดังที่เป็นผู้บัญญัติศัพท์ “ความสว่าง” (Bright) และ “ความต่างสี” (Contrast) ไว้คู่กับวงการศิลปกรรมเมื่อราวศตวรรษที่ 15
ในยุคต่อมา นักวิทยาศาสตร์ระดับตำนานอย่างเซอร์ไอแซค นิวตัน ก็ค้นพบว่า เมื่อแสงสีขาวเดินทางผ่านแท่งปริซึมจะแยกได้เป็นแสงสีรุ้ง 7 สี พร้อมให้ความเห็นว่า สีเป็นเรื่องราวของความรู้สึก และแสงประกอบด้วยอนุภาคเล็กๆ มากมาย โดยผู้ให้กำเนิดวงล้อสีที่รู้จักกันดี คือ โยฮันน์ โวล์ฟกัง ฟอน เกอเธ่ นักปรัชญาผู้ให้กำเนิดทฤษฎีแม่สีอันประกอบด้วยสีเหลือง สีแดง และสีน้ำเงิน
ต่อมา โทมัส ยัง นักวิจัยอีกรายก็ได้ค้นพบปรากฏการณ์แทรกสอดของสีขึ้น ดังที่เราจะเห็นได้เมื่อผิวฟองสบู่หักเหกับแสง อีกทั้งเขาร่วมกับเพื่อนยังค้นพบหลักการเห็นสีของตา ซึ่งในเวลาต่อมามีนักวิจัยกลุ่มหนึ่งศึกษาต่อเพื่อพิสูจน์สมมติฐานนี้จนพบว่าเป็นความจริง และได้รับรางวัลโนเบลในเวลาไม่นาน
สีถูกบัติญัติขึ้นช่วงศตวรรษที่ 19 หลังวงการอุตสาหกรรมก็ผลิตสีสังเคราะห์ใช้กันอย่างแพร่หลาย โดยใช้กระบวนการทางเคมีกับสารอินทรีย์จากพืช จนได้เฉดสีต่างๆ เพิ่มขึ้นทุกขณะ จนบัญญัติเป็นชื่อสีที่มีความเฉพาะตัวได้นับหมื่นๆ เฉดสีในปัจจุบัน และเกิดระบบสีขึ้นเป็นครั้งแรกในสหรัฐอเมริกา คือระบบมันเชลล์เมื่อราว 100 ปีก่อน
เห็นกันแล้วใช่ไหมคะว่า กว่าจะมาเป็นสีที่เราเห็นกันอยู่ในปัจจุบัน ต้องอาศัยความสนใจและความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์อย่างมาก อีกทั้งเทคโนโลยีสมัยใหม่ยังพัฒนาให้สีที่เราใช้อยู่ในชีวิตประจำวันปลอดภัยมากยิ่งขึ้น ไว้พบกับเกร็ดความรู้ทางวิทยาศาสตร์ได้อีกในบทความฉบับหน้านะคะ
อ้างอิง: ศ.ดร.ศักดา ศิริพันธุ์ จากสถาบันวิจัยและพัฒนาอัญมณีและเครื่องประดับแห่งชาติ, ผู้จัดการออนไลน์